دکل صاعقه گیر سیستم حفاظتی ضروری برای تامین امنیت قسمت‌های مختلف یک سیستم، ساختمان‌های بلند، تجهیزات الکترونیکی در ارتفاع‌های زیاد و افرادی که در ارتباط با آن هستند، به کار گرفته می‌شود. این دکل‌ها به کمک یک میله رسانا، انرژی الکتریکی که از الکتریسیته صاعقه یا رعد و برق ایجاد شده را دریافت می‌کنند و با استفاده از یک مسیر مطمئن به زمین انتقال می‌دهند، در نتیجه مانع از ایجاد آتش‌سوزی و خسارت‌های مالی و جانی دیگر خواهند شد.
استفاده از دکل صاعقه گیر در ساختمان‌های بلند، امنیت افراد و تجهیزات را تا حدود زیادی فراهم می‌کند. با تحقیقات انجام شده، بیشتر از ۵۰ صاعقه در هر ثانیه به طور میانگین به زمین برخورد می‌کند که هر یک از آن‌ها اتفاقات ناگوار زیادی را می‌تواند به وجود آورد. کارکرد دکل صاعقه گیر طوری است که ابرهایی که بار الکتریکی دارند، با میله صاعقه گیر موجود در ارتفاعات بالا به طور ناگهانی ارتباط ایجاد می‌کند و بعد بار الکتریکی را در صاعقه گیر تخلیه می‌کند. احتمال آسیب به سازه‌ها با وجود نصب دکل صاعقه گیر خیلی کاهش می‌یابد، پس در مناطق مرتفع و صاعقه‌خیزی مثل ساختمان‌های نظامی، برج‌های مسکونی، سایت‌های پتروشیمی، نفت و گاز، دکل‌های مخابراتی و غیره به کار می‌رود.
خصوصیات دکل صاعقه گیر
هر قسمت یک دکل صاعقه گیر باید از سلامت و کیفیت بالایی برخوردار باشد؛ این بدان معناست که خصوصیات کلیدی آن‌ها دارای استانداردهای تعیین شده باشد، تا عملکرد مناسبی در زمان وقوع حادثه از خود بروز دهد. موارد زیر از جمله خصوصیات دکل صاعقه گیر هستند:
💠 تجهیزات و اتصالاتی که در دکل صاعقه گیر به کار می‌رود، مطابق استانداردهای مختلفی مثل ICE ۶۱۰۲۴، NFC17-102، NFPA ۷۸۰ و BS ۶۶۵۱ تهیه شود.
💠 تمام لوازم و بست‌ها از مس یا فولاد ضد زنگ ساخته می‌شوند.
💠 پایه‌های برقگیر هوایی صاعقه گیر یک میله نوک تیز و یک پایه مجهز به سیستم اتصال به هادی دارند.
💠 قسمت فوقانی برقگیر مقاومت زیادی در مقابل گازهای خورنده داشته و از سازگاری لازم برای حرارت‌های ۵۰ درجه سانتی‌گراد نیز برخوردار باشد.
💠 نوع صاعقه گیر به صورت خود اتکا باشد که با برخورد صاعقه به آن، برق به سایر بخش‌های ساختمان منتقل نشود.
قسمت‌های مختلف دکل صاعقه گیر
قسمت‌های مختلف سیستم صاعقه گیر شامل موارد زیر می‌شوند:
♦️ شمارنده صاعقه (کنتور): برای اطلاع از جذب یاعدم جذب صاعقه، شمارنده صاعقه نصب می‌شود.
♦️ بست اتصال دکل و پایه: یک فاکتورهای مهم برای نصب صاعقه گیر، بست اتصال و دکل مناسب است.
♦️ پایه مخصوص صاعقه گیر: میله نوک تیز صاعقه گیر به علت قرار گرفتن در ارتفاع بالا، باید پایه مخصوص را برای آن در نظر گرفته شود.
♦️ اتصالات مکانیکی: جنس اتصالات انتخابی باید از مقاومت لازم در برابر خورندگی و زنگ‌زدگی برخوردار شود.
♦️ دریچه چدنی مورد استفاده جهت بازدید چاه ارت
♦️ موارد مورد استفاده در چاه ارت برای کاهش مقاومت زمین
♦️ تسمه، سیم، صفحه و راد مسی
♦️ کلمپ مخصوص مورد نیاز برای اتصال صاعقه گیر به پایه دکل
♦️ بست و انواع کلمپ: برای تسمه‌ها و سیم‌های مسی به بدنه از انواع کلمپ و بست استفاده می‌شود.
♦️ جنس استیل ضد زنگ بدنه صاعقه گیر الکترونیکی
عملکرد دکل صاعقه گیر به چه صورت است؟
محل استفاده یک صاعقه گیر اولین موردی است که عملکرد آن را تعیین می‌کند. هادی برقگیر باید نوک تیز بوده و جنس آن طوری باشد که خاصیت رسانایی خود را در طور زمان از دست ندهد. باید در نظر داشت، این تجهیزات در بالاترین بخش ساختمان نصب خواهد شد. فراموش نکنیم در صورتی که بخش دیگری از ساختمان در ارتفاع بیشتری باشد، عملکرد سیستم صاعقه گیر را دچار اختلال می‌کند، این نکته خیلی اهمیت دارد خصوصا اگر مرتفع‌ترین بخش ساختمان رسانا باشد. واحد جرقه زن (Triggering) مورد دیگری است که موجب می‌شود دکل صاعقه گیر به طور طبیعی رعد و برق را به طرف خود بکشاند؛ طوری که بخش نوک تیز برقگیر کامل را به طور کامل یونیزه یا برق‌دار می‌کند.
بنابراین احتمال جذب صاعقه گیر به میله افزایش می‌یابد. شدت میدان الکتریکی درست قبل از وقوع صاعقه افزایش پیدا می‌کند. این سیستم طول صاعقه را به مقدار زیادی کاهش می‌دهد و در زمان خیلی کوتاه بخش زیادی از بار الکتریکی ابرها را تخلیه خواهد کرد. صاعقه‌گیرهای الکترونیکی به طور طبیعی انرژی خود را از میدان الکتریکی اتمسفر می‌گیرند که در زمان طوفان شدت این میدان چند کیلو ولت بر متر است.
✍️ سخن نهایی
ممنون از اینکه ما را تا پایان مقاله «دکل صاعقه گیر» همراهی نمودید؛ نظرات و سؤالات خود را برای خاورمس کامنت کنید.
نوشته شده در ۲۹ شهریور ۱۴۰۱