برای نصب و راه اندازی انواع مختلف دکل صاعقه گیر به‌صورت کلی باید در ابتدا اصول و قوانین نصب صاعقه گیر شناخته شود. آشنایی با قوانین و ضوابط نصب صاعقه گیر به‌خصوص برای مکان‌های بسیار بلند، به‌شدت مهم و ضروری است. با بهره‌گیری از دکل صاعقه گیر به‌طورکلی می‌توان از برخورد انواع مختلف رعد و برق و صاعقه به زمین یا ساختمان جلوگیری کرد و به همین علت، اجرا و نصب درست و مناسب صاعقه گیر به‌شدت مهم و حائز اهمیت خواهد بود. در دکل صاعقه گیر، میله‌های برقگیر جزئی از دکل بوده و برای انجام کار محافظتی و ایمنی استفاده می‌شود.
میله‌های برقگیر در دکل‌های صاعقه گیر الکترونیکی در طرح‌ها و شکل‌های گوناگونی (توخالی، کروی، اشاره‌ای، چند شاخه و گرد) ساخته می‌شوند. برای نصب صاعقه گیر در ابتدا باید محدودیت‌های موجود در مکان یا پروژه مورد ارزیابی و بررسی قرار گیرد و از شعاع پوششی لازم در صاعقه گیر باید در سطح‌های گوناگون محاسبه شده، اطمینان حاصل شود. در نصب صاعقه گیر به‌صورت کلی باید هر میله از صاعقه حداقل به دو هادی وصل شود و در ضمن قسمت بالای پایانه نور حداقل باید دو متر از منطقه‌ی محافظت‌شده، نصب شود.
در هنگام فرایند نصب و راه‌اندازی دکل‌های صاعقه گیر شعاع خم نباید کمتر از ۱۵ الی ۲۰ سانتی‌متر شود و برای انجام بازرسی‌های میان دوره‌ای، دکل صاعقه گیر باید در قفس مخصوص قرار گیرد.
هدف از نصب صاعقه گیر
صاعقه گیرها در کل از انواع مختلف استانداردهای جهانی و بین المللی طراحی می‌شوند و افراد برای نصب صاعقه گیرها باید بر اساس ضوابط و قوانین موجود در این استانداردها، صاعقه گیرها را نصب نمایند. پایه‌های صاعقه گیر از یک میله‌ی تیز شکل و یک پایه مجهز به سیستم متصل شونده هادی تشکیل خواهند شد و کلیه‌ی بست‌های موجود در صاعقه گیرها باید از جنس فولاد ضدزنگ یا آلیاژ مس باشند.
به‌صورت کلی هدف اصلی افراد از نصب صاعقه گیر در کل محافظت از جان افراد و عدم آسیب دیدن سیستم‌ها در برابر صاعقه بوده و همچنین نصب صاعقه گیر منجر به تشکیل مسیری امن و مطمئن برای انتقال جریان‌های بزرگ صاعقه به زمین خواهد شد. در دستگاه‌های صاعقه گیر به‌طورکلی رادهای هوائی وظیفه جذب کردن صاعقه‌ها را با میله‌های برقگیر و هادی‌های نزولی در صاعقه گیر وظیفه منتقل کردن جریان‌های برقی را به شبکه ارتینگ به عهده‌دارند. به‌صورت کلی و باتوجه به پژوهش‌های افراد، به‌طور میانگین در هر ثانیه بیش از ۴۰ صاعقه به سطح زمین برخورد کرده و انواع مختلف خسارت‌های مالی و جانی را در بر خواهد داشت.
در قسمت زیر به عمده‌ترین موارد مربوط به اهداف نصب دکل صاعقه گیر اشاره خواهد شد:
۱- محافظت از وسایل و تجهیزات برقی و حفظ جان افراد
۲- مهیا نمودن محیطی آسوده و امن برای کار کردن افراد
۳- جلوگیری از برخورد ولتاژهای تماسی
۴- حذف نمودن میزان ولتاژهای اضافی
۵- جلوگیری از برخورد صاعقه و ولتاژهای ناخواسته به سطح زمین
۶- مطمئن شدن از قابلیت فرآیندهای الکتریکی
دستورالعمل نصب سیستم صاعقه گیر
دکل صاعقه گیر باید به روش اصولی نصب شود، برای این کار باید تمام قواعد و استانداردهای آن را شناخت و روش‌های درست را به کار گرفت، تا سیستمی ایمن را در مقابل صاعقه، افزایش ناگهانی ولتاژ شبکه و ضربه ایجاد کرد. برای ساختمان‌های بلند، نصب صاعقه‌گیر خیلی حیاتی است و استفاده از آن موجب جلوگیری از ایجاد آتش سوزی و تلفات مالی و جانی در هنگام اصابت صاعقه به ساختمان‌های بلند، می‌شود. میله نوک تیز برقگیر یکی از اجزا سیستم صاعقه گیر است که کار محافظت را انجام می‌دهد. شکل‌های متنوعی از این میله‌ها تولید می‌شود که می‌توان برقگیر چند شاخه، توخالی، کروی و گرد را نام برد که بیشتر آن‌ها را از جنس مس، آلومینیوم و استیل می‌سازند.
در طراحی سیستم حفاظتی برقگیر برای کاهش مقدار ولتاژ ضربه، طول سیم لازم برای سیم کشی برقگیر یک بخش مهم محسوب می‌شود. طول سیم از ارستر به شینه هم پتانسیل و طول خط انشعاب به ارستر، طبق دستورالعمل لازم است هر یک از ۵۰ سانتی‌متر کمتر باشند. علاوه بر آن برای نیل به میزان بهینه حفاظت، لازم است از برقگیر به سیم ارت اتصال مضاعف برقرار شود. ارسترها باید با هم عمل کنند، بخش موثری از سیستم حفاظتی، در نظر گرفتن طول مناسبی از سیم یا استفاده از سرج ارستر مخصوص برای صاعقه مستقیم است. مثلا اگر ارسترهای تیپ ۱ و ۲ از کلاس B و C مجاور هم باشند، وقتی از مبدا تا مقصد، طول سیم از ۵ متر بیشتر بود، باید ارسترها جداسازی شوند و هر دو نوع را نمی‌توان دریک تابلو استفاده کرد. البته که هر فرد نمی‌تواند اقدام به نصب صاعقه‌گیر کند و به یک فرد متخصص و حرفه‌ای نیاز است که آن را با رعایت اصول و استفاده از ابزار ایمنی انجام دهد تا نصب و عملکرد درستی داشته باشد.
شرایط دکل صاعقه گیر خوب و مناسب
در زمان قدیم انواع مختلف رعد و برق و انرژی‌های موجود در صاعقه، باعث بروز خسارت‌های مختلفی به انسان و سطح زمین شده، ولی امروزه با استفاده از انواع دستگاه‌های محافظتی مثل صاعقه گیر می‌توان آسیب‌های واردشده به ساختمان، تأسیسات هسته‌ای و پروژه‌های خاص را به حداقل ممکن رساند. از موارد استفاده اساسی از صاعقه گیر می‌توان به مکان‌های زیر اشاره نمود:
🔶 نیروگاه
🔶 پالایشگاه
🔶 تأسیسات برقی و نظامی
🔶 انواع مختلف کارخانه‌ها و…
به‌طورکلی شرایط یک دکل صاعقه گیر خوب به‌قرار زیر خواهد بود:
۱– دکل صاعقه گیر باید در ابتدا در ارتفاع ۱۵ الی ۴۵ متر نصب شود.
۲– یک دکل صاعقه گیر مناسب باید از ساختار چند وجهی شکل (ورقه‌های ST37) تشکیل شود.
۳– دکل صاعقه گیر از پوشش‌های گالوانیزه شده گرم و باضخامت حدود ۸۰ تا ۱۰۰ میکرون باید باشد.
۴– صاعقه گیر باید برای دسترسی هر چه‌بهتر به پلکان و محافظ‌های خاص مجهز باشد.
۵– دکل‌های صاعقه گیر باید در جهت جریان‌های سرعت باد تنظیم شوند.
۶– دکل‌های صاعقه گیر همچنین باید دارای سبدهایی در قسمت پایانی برج برای انجام امور تعمیرات و نگهداری باشند.
۷– امکان تعیین شعاع محافظتی گسترده در دکل صاعقه گیر باید فراهم شود.
۸– دستیابی به فناوری‌های روز دنیا
۹– بهره‌گیری از دستگاه‌های عملکرد کاملاً خودکفا و مستقل بدون احتیاج به باد، باطری و امواج نور و…
۱۰– دکل صاعقه گیر مناسب به‌طورکلی از طول عمر بسیاری برخورد است.
مراحل کلی نصب صاعقه گیر
مراحل نصب و راه‌اندازی صاعقه گیر به‌صورت کلی در ۹ مرحله‌ی زیر طبقه‌بندی می‌شود:
۱- جمع‌آوری اطلاعات مربوط به عوارض: هدف اصلی این مرحله، بررسی محل یا مکان نصب صاعقه گیر است. در این گام باید از مکان مدنظر بازدید شده و موقعیت جغرافیایی آن مکان مورد ارزیابی قرارگرفته شود.
۲- میزان ارزیابی ریسک: در این مرحله بررسی مکان مدنظر در جهت به دست آوردن سطح ایمنی و شعاع پوششی انجام می‌شود.
🔴 بررسی جنس سازه‌ی مورد بررسی
🔴 ارزیابی ارتفاع مکان‌های بلند مجاور سازه مورد بررسی
۳- تعیین سطوح حفاظتی: بعد از انجام دادن محاسبات مهم، میزان سطح محافظتی موردنیاز برای مکان مدنظر به دست می‌آید.
۴- اجرای سیستم ارتینگ و هم‌بندی در این مرحله سیستم‌های ارتینگ باید اجرا شوند.
۵- نصب واحد جذب یا دکل صاعقه گیر: در این گام باید به‌صورت کلی به دستورالعمل‌های فنی نصب صاعقه گیر توجه شود.
۶- نصب هادی‌های نزولی: بعد از راه‌اندازی صاعقه گیر، صاعقه گیر توسط یک یا چند هادی نزولی به سیستم ارتینگ متصل خواهد شد. جنس هادی نزولی معمولاً از انواع تسمه یا سیم‌های مسی بافته‌شده با حداقل سطح مقطع ۴۰ میلی‌متر است. وظیفه هادی نزولی تخلیه میزان انرژی جمع شده در صاعقه گیر است.
۷- نصب بست و کلمپ: در این گام افراد می‌توانند با استفاده از کلمپ یا بست به هادی‌های نزولی وصل شوند. جنس بیشتر کلمپ‌ها اساساً از فولاد گالوانیزه شده است.
۸- نصب جعبه تست: نصب جعبه تست اساساً بر روی کلیه‌ی هادی‌های نزولی اجباری بوده و وظیفه اصلی جعبه تست، آزمایش کردن سیستم و یا بررسی اتصال مناسب هادی نزولی به سیستم ارت است
۹- نصب شمارنده صاعقه گیر: شمارنده صاعقه گیر یا شمارش‌گر تعداد صاعقه‌ها، تاریخ و ساعت دقیق وقوع صاعقه را ثبت خواهد کرد.
ممنون از اینکه ما را تا پایان مقاله «نصب صاعقه گیر» همراهی نمودد. خاورمس با آغوشی باز پذیرای نظرات و سؤالات شماست؛ برای ما کامنت بگذارید یا با شماره‌های درج شده در وبسایت با ما تماس بگیرید.
نوشته شده در تاریخ 1401/06/22